Căng thẳng, lo lắng, trầm cảm – Viêm da cơ địa/Chàm thể tạng và chứng ngứa liên quan

Viêm da cơ địa có thể được gây ra bởi gen bẩm sinh và điều kiện môi trường bao gồm các yếu tố di truyền, các chất gây dị ứng và hệ thần kinh (phát sinh từ hệ thần kinh hoặc từ một số tổn thương của hệ thần kinh) và yếu tố miễn dịch. Tuy nhiên nguyên nhân chính hiện tại vẫn chưa được làm sáng tỏ. Viêm da cơ địa có thể gây ra các vấn đề về tâm lý như lo lắng, trầm cảm, rối loạn giấc ngủ, dễ xúc cảm, bị kì thị, cô lập với xã hội và phân biệt đối xử. Mặt khác, tất cả những yếu tố này còn có thể góp phần và làm nặng thêm triệu chứng của viêm da cơ địa. Trong các yếu tố đó, căng thẳng tâm lý là một trong những yếu tố quan trọng nhất.¹

Tác động của tâm lý, thể chất và xã hội tới viêm da cơ địa khá phức tạp và đa dạng theo tuổi. Mối quan hệ giữa căng thẳng, lo lắng, trầm cảm chưa kể đến cảm giác bị kì thị, xấu hổ, bối rối và tự ti, tất cả ảnh hưởng lên một người mắc phải bệnh về da như viêm da cơ địa. Nghiên cứu chứng minh rằng người lớn lo lắng, trầm cảm và dễ xúc cảm ở mức cao. Ngoài ra, trẻ em còn có rối loạn cảm xúc nặng hơn và nhiều vấn đề về hành vi hơn những trẻ khỏe mạnh hoặc trẻ mắc các bệnh da khác nhẹ hơn. Yếu tố tâm lý xã hội đóng vai trò là yếu tố làm trầm trọng thêm triệu chứng ở 94% bệnh nhân nhập viện. Về phương diện lâm sàng, từ lâu chúng đã được đánh giá vừa là stress cấp tính( căng thẳng về các sự kiện trong cuộc sống) và là stress mạn tính có thể làm xuất hiện hoặc nặng hơn tình trạng ngứa ^{2, 3, 4,5}

Ngứa là triệu chứng chính của viêm da cơ địa và thường là một trong những triệu chứng đầu tiên.

Ngứa dẫn tới gãi mà điều này làm xuất hiện hoặc hoặc gây nặng thêm tổn thương da.

– Viêm da cơ địa được nhắc tới như là “ban mẩn ngứa”

– Vòng xoáy của ngứa và gãi được cho là yếu tố quan trọng trong việc duy trì các triệu chứng và được tin là một trong những triệu chứng đầu tiên của một đợt bùng phát viêm da cơ địa

– Gãi có xu hướng làm ngứa nhiều hơn và đưa đến một điều gọi là “vòng xoáy ngứa-gãi”  ⁶

Kết quả của một nghiên cứu cho thấy ở những bệnh nhân bị viêm da cơ địa, cường độ ngứa đóng vai trò quan trọng trong việc xác định sự khỏe mạnh về tâm lý xã hội và ngoài ra, một mối liên quan giữa ngứa và trầm cảm cũng được tìm thấy.

Ngứa thường tự phát đồng thời với stress, rối loạn cảm xúc và trở nên quen thuộc, được thực hiện nhiều lần mỗi ngày. Ngoài các yếu tố tâm lý như giận dữ, kích động, mất kiên nhẫn, nhẹ nhõm, lo lắng,… rất nhiều bệnh nhân nói rằng họ bằng cách nào đó thấy tự mình gãi thậm chí trong khi họ không cảm thấy ngứa. Nghiên cứu còn nhận định rằng  gãi liên quan tới sự hình thành tổn thương của viêm da cơ địa. Gãi là khuôn mẫu khiến ban phân bố đối xứng ở lưng còn vùng da ở giữa là nơi mà tay không thể với tới thì bình thường để tạo ra dấu hiệu cánh bướm. Khuôn mặt đỏ nổi bật ngoài ra cũng giúp giải thích hành vi gãi này⁴

Vòng xoáy luẩn quẩn này có thể gây ra mất ngủ ở trên 65% bệnh nhân viêm da cơ địa.Thiếu ngủ là nguyên nhân của mệt mỏi, thay đổi tâm trạng và suy yếu chức năng tâm lý xã hội của người bị bệnh cũng như gia định họ đặc biệt ở trường học hay nơi làm việc. Xấu hổ, sự bàn luận, trêu chọc và nói xấu thường xuyên gây ra trạng thái cô lập xã hội và dẫn tới trầm cảm hoặc ghét bỏ trường học hay công sở. Cuộc sống của người bị bệnh thường bị hạn chế đặc biệt ở khía cạnh quần áo, nghỉ lễ, sống với bạn bè, sở hữu thú cưng, bơi hoặc khả năng vui chơi hay chơi thể thao. Đối với cha mẹ chăm sóc một trẻ bị viêm da cơ địa, sự hạn chế một cuộc sống gia đình bình thường, khó khăn khi thực hiện liệu trình điều trị phức tạp làm tăng khối lượng công việc, rối loạn giấc ngủ có thể khiến phụ huynh kiệt sức, cảm giác mất hy vọng, thấy tội lỗi, tức giận và trầm cảm. Và vì thế cả gia đình đều bị ảnh hưởng bởi căn bệnh này.^5,6,7

Nghiên cứu còn cho  rằng một số bệnh nhân có lẽ được hưởng lợi từ những can thiệp tâm lý xã hội nhất định. Bệnh nhân đang có các đặc điểm tâm lý bao gồm trầm cảm nặng, khó tính, và mất sự tự ý thức xã hội cao độ có thể được hưởng lợi từ các can thiệp như tái cấu trúc nhận thức, kiềm chế tức giận, và rèn luyện sự quyết đoán,bởi vì những can thiệp này có thể điều chỉnh mức độ các đặc điểm cá nhân mà liên quan tới kích thích ngứa.⁸

Nghiên cứu mới gần đây chỉ ra rằng tập thiền có thể đem lại ảnh hưởng tích cực tới toàn bộ tình trạng sức khỏe nhưng cơ chế thì chưa được biết rõ. Một đặc điểm nổi bật mới cập nhật là tập thiền ảnh hưởng tới kết quả bệnh và được quan sát trong các bệnh mà được biết đến rằng căng thẳng là yếu tố khởi phát hoặc làm nặng thêm triệu chứng bệnh và sinh ra bệnh ( ví dụ HIV , vảy nến, trầm cảm, đau, viêm mạn tính).⁹  Nghiên cứu còn chỉ ra rằng các kĩ thuật thư giãn là có ích trong điều trị các bệnh ngứa mạn tính. Và nó trở thành một tiêu chuẩn khuyến cáo bởi các bác sĩ và bệnh viện mà việc đào tạo thư giãn được xem xét lâm sàng trên những bệnh nhân mà có ngứa tăng lên suốt giai đoạn stress nặng.¹⁰

Thách thức với người mắc viêm da cơ địa là với mục đích nâng cao chất lượng sống của bản thân, họ tự mình cùng với bác sĩ chọn ra kế hoạch điều trị cá nhân tốt nhất và sau đó gắn bó với nó. Thách thức chính trong xử trí hậu quả của viêm da cơ địa là khi bệnh nhân kém tuân thủ kế hoạch điều trị và hồi phục lại tâm trạng của họ.